Dit is het eerste deel van de workshop “zelf tomaten enten”. Tijdens mijn experimenten het afgelopen seizoen werd duidelijk dat enten haalbaar is voor iedereen die gewoon is zijn tomatenplanten zelf op te kweken. Echt moeilijk is het niet en het slagingspercentage is zeer groot. Lees nu het eerste deel van deze reeks en schrijf u in op de gratis nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van het verschijnen van de volgende delen.
Via de dagelijkse nieuwsbrief zult u regelmatig een deeltje uit deze serie kunnen lezen. Stap voor stap wordt u uitgelegd hoe je best te werk gaat. En dit voor drie verschillende werkwijzen. Foto’s én video’s van mijn experimenten ondersteunen dan het geheel. En u leest tussenin heel wat tips om van het enten een geslaagd experiment te maken.
In dit artikel eerst wat achtergrondinformatie over het enten en de beweegredenen om te enten. En gaan we onderaan dit artikel ook op zoek naar plaatsen waar geënte planten te koop zijn.
Wat is enten van tomaten?
Enten wil zeggen dat we het bovengrondse deel van het tomatenras dat we gewoon zijn te telen zullen laten vergroeien met een onderstam die zeer groeikrachtig is en vele ziekteresistenties heeft. Het wortelstelsel is dus dat van de onderstam, het bovengrondse deel dat van de gewenste tomatenvariëteit.
Inleiding.
Het enten van tomaten wordt al heel lang toegepast. Vroeger gebeurde dit door de tuinder zelf op het tuinbouwbedrijf. Toen het mogelijk werd de grond te ontsmetten en er ook overgeschakeld werd op hydrocultuur verloor het enten van tomaten aan belang. Pas toen sommige wortelziekten en vaatbundelziekten ook in de substraatteelt de kop opstaken kwam enten eind jaren tachtig opnieuw in de belangstelling. Ondertussen werd een nieuwe, vereenvoudigde entmethode ontwikkeld. Dit maakte dat de de taak van het enten praktisch volledig overgenomen werd door plantenopkweekbedrijven.
Het werd vanaf dan ook voor de liefhebber mogelijk om geënte planten aan te kopen. Zelf enten was echter nog altijd niet aan de orde, wegens het voor de liefhebber onbeschikbaar zijn van zaad van onderstammmen.
Waarom geënte tomatenplanten gebruiken?
Het probleem van de bodemmoeheid bij tomaat, voor het grootste deel veroorzaakt door de ziekte kurkwortel en gedeeltelijk ook door aaltjes kwam al in verschillende artikels van GroentenInfo aan bod.
Door het onvermijdelijke gebrek aan vruchtafwisseling in de kas neemt de groeikracht van de tomaten jaar na jaar af. Enten is een preventiemaatregel tegen bodemmoeheid. Belangrijke achtergrondinfo in dat verband vindt u dan ook in deze twee berichten.
Voordelen.
- Enten zorgt ervoor dat je de productieperiode van de tomatenplanten aanzienlijk kan verlengen (als voorbeeld : je kan in plaats van vier trossen makkelijk zeven trossen per plant telen, zonder dat de groeikracht achteruit gaat)
- Door de sterkere groeikracht zal je grotere en meer vruchten oogsten. De productiestijging is in veel gevallen spectaculair te noemen.
- Door de sterkere groeikracht wordt het mogelijk twee stengels per plant aan te houden. Zo wordt het argument dat geënte planten veel geld kosten of dat zelf enten veel energie en tijd vergt van tafel geveegd.
- Door de sterkere groeikracht en de grote ziekteresistentie kan je zorgeloos tomaten telen. Problemen met gebreksziekten, afvallende bloempjes, vergelende bladeren, neusrot, klimaatschokken enz.. komen haast niet meer voor. Het wortelstelsel is immers zo sterk dat er omzeggens geen problemen zijn met wateropname of opname van meststoffen.
Resistenties
De moderne tomatenrassen (F1) bezitten al heel wat resistenties. Er zijn echter bij alle rassen twee grote afwezigen : de aardappelplaag en kurkwortel. Aardappelplaag valt niet op te lossen met een resistente onderstam, als die al zou bestaan. De ziekte infecteert immers de bovengrondse delen. Kurkwortel en aaltjes daarentegen zijn wel goed te beheersen met een resistente onderstam. Een absolute vereiste is dan ook dat de onderstam resistent is tegen kurkwortel én tegen wortelknobbelaaltjes. De onderstammen zijn echter ook nog resistent tegen andere grondgebonden ziektes. zoals
- Resistentie tegen Fusarium of Verwelkingsziekte (Fusarium oxysporum f.sp..lycopersici)
- Resistentie tegen Fusariumvoetrot (Fusarium oxysporum f.sp.radicis-lycopersici)
- Resistentie tegen Verticillium of verwelkingsziekte (Verticillium albo-atrum en Verticillium dahliae)
- Resistentie tegen Tomatenmozaiëkvirus
Al deze resistenties zijn eigenlijk ook al aanwezig in moderne hybriderassen.
- Resistentie tegen Wortelknobbelaaltjes (Meloidogyne soorten) is bij zeer recente rassen soms aanwezig. Maar moet abosluut zeker aanwezig zijn in het resistentiepatroon van de onderstam
- Het verschil wordt ook gemaakt door de resistentie tegen Kurkwortel (Pyrenochaeta lycopersici)!
Nadelen
Het enige nadeel dat kan genoemd worden is de hoge kostprijs van geënte tomatenplanten. Het tweestengelsysteem kan daar aan verhelpen. Maar voor wie veel planten nodig heeft blijft het hoe dan ook een dure zaak.
Waarom zelf enten?
Zelf enten maakt het allemaal nog veel goedkoper dan geënte planten kopen. Waardoor het enten ook haalbaar wordt voor wie meer dan een paar planten nodig heeft.
Nog een belangrijk voordeel van zelf enten is dat je zelf de keuze van het te enten ras kan bepalen. Wie geënte planten koopt moet vrede nemen met het (de) aangeboden ras(sen).
Waarom nu pas zelf enten?
Tot voor kort kon de liefhebber enkel geënte tomatenplanten kopen.
Om tomaten te enten heb je onderstammen nodig. En dat was net het probleem. In de zaadcatalogussen voor de liefhebber waren die niet te vinden. Daar kwam sinds kort verandering in. En werd het zo ook voor de liefhebber mogelijk zelf geënte tomatenplanten op te kweken.
Tomatenonderstammen.
Het Vlaams Zaadhuis biedt sinds 2007 zaad aan van het onderstamras “Resistar”. Vreekens zaden biedt onderstamzaad aan van het ras Caddy F1. Voor zover ik weet, de enige twee Nederlandstalige leveranciers van onderstamzaad. Op buitenlandse sites wordt ook onderstamzaad aangeboden. Zo is er Brigeor F1 van de firma Ducrettet. En Groundforce F1 van de firma Baumaux.
Maxifort F1 en Beaufort F1 zijn twee heel goede onderstammen die professioneel en wereldwijd veel gebruikt worden. Wegens de grootte hoeveelheid die je daarvan moet aankopen zijn deze voor de liefhebber geen optie.
Voor de volledigheid en voor wie echt zweert bij de de heirloomrassen, wordt wel eens verwezen naar de robuust groeiende soorten tomaten van de soort Lycoperiscum esculentum. Omdat deze zeer groeikrachtig zijn, niet omdat ze resistent zouden zijn tegen de zopas genoemde ziektes. Daar zijn bij : Burpee Delicious, Petit moineau, Matt’s Wild Cherry, Wild Everglades, Barbanakia, Cuatomatl. Of je gebruikt de verwante soorten Lycopersicum hirsutum, Lycopersicum pimpinellifolium, ook al omwille van hun sterke groeikracht.
Het hoeft echter geen betoog dat de voorkeur uitgaat naar F1 onderstammen, die met zekerheid alle gewenste resistenties bevatten.
Tot slot kunnen we stellen dat enten, zowel kwalitatief, als kwantitatief niets dan voordelen biedt. Enig tegenargument heeft te maken met het financiële of het extra werk. Maar dat wordt ruimschoots goed gemaakt door de veel hogere productie en betere gezondheid van de planten. “Wie éénmaal geënte tomaten geteeld heeft wil nooit meer terug.” |
Tot zover de theorie, op naar de praktijk in deel 2.
Lees hier deel 2 over tomaten enten.
Vraag aan en voor de lezers : waar geënte planten kopen?
Waar koopt u geënte planten? Vlaams Zaadhuis en Easy Plant zijn twee postorderbedrijven die geënte planten verkopen. Easy Plant heeft zelfs diverse rassen beschikbaar. Sommige liefhebbers halen geënte planten bij een professioneel tomatenkweekbedrijf in de buurt. In tuincentra zijn ze meestal niet verkrijgbaar. Misschien hebt u nog een goede tip in dat verband?
Geef een reactie